Niedowład

Co to jest niedowład?

Niedowład jest deficytem (osłabieniem) siły mięśniowej i zalicza się do tych często występujących dolegliwości neurologicznych. Ubytek siły w przypadku niedowładu jest częściowy i może obejmować wszystkie grupy mięśniowe kończyny lub wyłącznie poszczególne mięśnie. Od porażenia – w którym dochodzi do całkowitego zniesienia siły mięśniowej - różni się tym, że pacjent z niedowładem wciąż może wykonywać czynne ruchy, mimo znacznego spadku siły mięśniowej. Jednocześnie - jak zostało już wspomniane - jest najczęstszym objawem udaru niedokrwiennego mózgu i ma charakter niedowładu połowiczego lub niedowładu mięśni twarzy i kończyny górnej (przeciwnie do ogniska uszkodzenia).

Przyczyny niedowładu

Niedowład może powstawać w wyniku uszkodzenia górnego/dolnego neuronu ruchowego, złącza nerwowo-mięśniowego oraz uszkodzenia mięśni.

Konkretne stany i choroby, za sprawą których może dochodzić do niedowładu to:

• udar mózgu,
• napady padaczkowe – mowa wówczas o niedowładzie ponapadowym o przemijającym charakterze,
• zespół Guillaina Barrego – ostra neuropatia zapalna, w której pojawia się narastający niedowład,
• zespół Fahra,
• uszkodzenie poprzeczne rdzenia kręgowego,
• miastenia – zdarza się, że w jej przebiegu pojawiają się uogólnione niedowłady,
• zespół Brown – Sequarda (niedowład spastyczny),
• stwardnienie rozsiane (niedowład spastyczny),
• stwardnienie zanikowe boczne (niedowład spastyczny i wiotki),
• zespół Devica,
• otępienie naczyniopochodne,
• mózgowe porażenie dziecięce.

Objawy niedowładu

To, jakie objawy będą towarzyszyć niedowładowi, zależy od jego typu. W przypadku niedowładu spastycznego zauważa się zwiększenie napięcia mięśniowego w obszarze, który jest dotknięty niedowładem. Dodatkowo często występują przykurcze oraz objawy patologiczne.

Natomiast niedowład wiotki wiąże się z obniżeniem napięcia mięśniowego, któremu towarzyszą zaburzenia ruchowe (trudność z utrzymaniem równowagi, chodzeniem), a z biegiem czasu również z zanikami mięśniowymi.

Diagnozowanie niedowładu

Przy diagnostyce niedowładu mogą zostać wykorzystane metody obrazowe, takie jak rezonans magnetyczny i tomografia komputerowa. Bada się również napięcie mięśniowe, sprawdzając opór podczas wykonywania biernych ruchów.

Leczenie niedowładu

Bardzo ważne jest, by w przypadku nagłego wystąpienia niedowładu, jak najszybciej sięgnąć po pomoc lekarską i ustalić, jaka jest jego przyczyna. Przykładowo udar, któremu towarzyszy niedowład, jest zagrożeniem dla życia – stąd tak istotne jest szybkie działanie.

W leczeniu niedowładu mięśniowego stosuje się przede wszystkim fizjoterapię. Wśród popularnie wykorzystywanych metod można wskazać: PNF (proprioreceptywne torowanie nerwowo-mięśniowe), NDT Bobath (terapia neurorozwojowa) czy metodę Vojty.

Rehabilitacja niedowładu po udarze

Ćwiczenia wykonywane w trakcie rehabilitacji po udarze służą łagodzeniu nasilenia niedowładu i wynikających z tego zaburzeń ruchowych. Terapia ma w możliwie jak największym stopniu zapobiegać przykurczom, zmniejszać spastyczność mięśni i chronić przed spadkiem siły mięśniowej. Rehabilitacja służy usprawnieniu ruchów pacjenta i zaadaptowaniu go do funkcjonowania po udarze z ograniczeniami, które ma on na danym etapie i czasem przyjdzie mu się z nimi borykać już do końca życia..

Konkretne metody i techniki rehabilitacji dobierane są indywidualnie do pacjenta, m.in. w zależności od tego, jakie partie ciała zostały dotknięte niedowładem, jak duże jest jego nasilenie oraz jaki czas minął od wystąpienia udaru. Początkowa rehabilitacja, rozpoczynająca się jeszcze w szpitalu, przede wszystkim służy zabezpieczeniu pacjenta powikłaniami zagrażającymi życiu oraz aktywizacji pacjenta.

Prognoza i rokowanie niedowładu

Niedowład i związane z nim zaburzenia ruchowe oraz różnego typu zaburzenia poznawcze są głównymi następstwami udaru. Stopień sprawności, jaki uda się pacjentowi odzyskać, zależy od wielu czynników.

Szacunkowo nawet 25-60% osób po przebyciu udaru niedokrwiennego boryka się z depresją, która może przyjąć również postać choroby afektywnej jednobiegunowej, czyli depresji nawracającej. Znacząco oddziałuje ona na motywację i napęd psychoruchowy, czyli bardzo istotne elementy wpływające na przebieg rehabilitacji oraz zdrowienia.

U 25-50% pacjentów po udarze następuje ograniczenie sprawności ruchowej, która jest związana z niedowładem, zaburzeniami napięcia mięśniowego i utratą automatyzmu ruchowego, a tym samym prowadzi do trwałej niepełnosprawności oraz zależności od innych (całkowitej lub częściowej).