Powiększona wątroba

Czym jest powiększona wątroba?

Wątroba jest największym narządem gruczołowym człowieka, zajmuje prawe podżebrze, górną część nadbrzusza i przyśrodkową część lewego podżebrza. W warunkach fizjologicznych w linii pośrodkowej ciała brzeg wątroby wątroby może wystawać około 3-5 cm poniżej wyrostka mieczykowatego mostka. Powiększona wątroba sięga >10 cm poniżej łuku żebrowego. Anatomicznie wątroba składa się z prawego i lewego płata, przedzielonych więzadłem sierpowatym. Wątroba podzielona jest na osiem segmentów.

Powiększona wątroba powoduje ból, kłucie i rozpieranie najczęściej w okolicy podżebrowej prawej i w linii pośrodkowej ciała, w nadbrzuszu lub sródbrzuszu. Najczęstszą przyczyną hepatomegalii jest zapalenie (wirusami zapalenia wątroby typu A, B lub C), stłuszczenie lub nowotwór watroby (np. rak wątrobowokomórkowy, nowotwory wtórne/przerzuty do wątroby, mielofibroza, białaczki).

Do innych lokalnych przyczyn powiększenia wątroby zaliczamy: ropnie, torbiele, naczyniaki wątroby, zakrzepicę żył wątrobowych (zespół Budda-Chiariego), choroby dróg żółciowych, chorobę Wilsona, włóknienie i marskość wątroby, uszkodzenia toksyczne komórki wątrobowej (np. polekowe – m.in. doustne środki antykoncepcyjne, poalkoholowe), niealkoholowe stłuszczeniowe zapalenie wątroby (NASH), zapalenie autoimmunologiczne wątroby. Inne choroby systemowe przebiegające z powiększeniem wątroby to m.in. choroby spichrzeniowe (np. glikogenozy, choroba Pompego, choroba Gauchera, amyloidoza, hemochromatoza), cukrzyca, zespół metaboliczny, niewydolność serca, choroba Leśniowskiego-Crohna, sarkoidoza, zakażenia (np. mononukleoza zakaźna), zespoły mieloproliferacyjne, stany nadkrzepliwości.

Jakie dolegliwości powiększonej wątrobie?

Klinicznie powiększeniu watroby mogą towarzyszyć: subiektywne dolegliwości bólowe w rzucie wątroby, dyskomfort w prawym podżebrzu / uczucie rozpierania pod łukiem żebrowym / kłucie w brzuchu (po prawej stronie), odbijanie, wzdęcia, brak apetytu, zgaga, nudności, wymioty, świąd skóry, pajączki naczyniowe, wybroczyny, zażółcenie skóry/powłok, twardówek, moczu, odbarwienie stolca, zmęczenie, bladość, otępienie, wodobrzusze, głowa meduzy jako obraz nadciśnienia wrotnego. Choroby miąższu wątroby mogą też przebiegać bez dolegliwości bólowych i/lub bez hepatomegalii.

w zależnosci od pierwotnej przyczyny hepatomegalii, w badaniach biochemicznych stwierdza się dodatkowo: podwyższenie aktywności enzymów wątrobowych: aminotransferazy alaninowej (ALT, AlAT) i/lub asparaginianowej (AST, AspAT), podwyższenie stężenia bilirubiny w surowicy chorego, podwyższenie aktywności fosfatazy alkalicznej (AP), zwiększenie aktywności gamma-glutamylotranspeptydazy (GGTP), zaburzenia krzepnięcia. Poza badaniem fizykalnym, do diagnostyki hepatomegalii wykorzystuje się badania obrazowe takie jak ultrasonografia (USG), tomografia komputerowa (TK) czy rezonans magnetyczny (RM), a także angiografię. Inwazyjną procedurą diagnostyczną jest biopsja wątroby, wykonywana najczęściej pod kontrolą USG lub TK, umożliwiająca ocenę histopatologiczną uszkodzonej tkanki/wycinka miąższu wątroby. w zależności od przyczyny powiększenia wątroby, w badaniu USG stwierdza się różne zaburzenia echogeniczności miąższu wątrobowego. w przypadku stłuszczenia wątroby w badaniu USG widoczna jest wzmożona echogeniczność, zredukowany rysunek naczyniowy i powiększenie wątroby >13 cm w wymiarze brzuszno-grzbietowym. w przypadku przerzutów nowotworowych do wątroby zmiany w USG mogą być hipodensyjne.

Jak leczyć powiększoną wątrobę?

w zależności od pierwotnej przyczyny hepatomegalii, procedury terapeutyczne skupiają się przede wszystkim na leczeniu choroby podstawowej i opanowaniu niewydolności wątroby, w leczeniu pomocne są m.in.: leki hepatoprotekcyjne, dieta wątrobowa, zabiegi chirurgiczne, przeszczep wątroby, chemioterapia, leczenie paliatywne nowotworów nieresekcyjnych.