Splenomegalia - powiększona śledziona

Rola śledziony w ludzkim ciele

Śledziona jest obszernym rezerwuarem krwi i największym narządem limfatycznym u człowieka, ale nie jest niezbędna do życia. w warunkach fizjologicznych jej masa nie przekracza 150 g i zależy od ilości zmagazynowanej krwi. Wymiary prawidłowej śledziony nie powinny przekraczać: długość – 120 mm, szerokość – 70 mm, grubość – 40 mm. We wnęce śledziony może występować tzw. śledziona dodatkowa (jest to wariant anatomiczny u nawet 11% populacji). Powiększenie śledziony jest wyczuwalne palpacyjnie w badaniu fizykalnym, jeśli przekroczy ona 1.5 razy swoją wielkość, a jej masa wzrośnie do ponad 300 g. W masywnym powiększeniu śledziona może osiągać nawet ponad 1000 g.

Inną cechą śledziony jest zdolność do tzw. pęknięcia podtorebkowego lub dwuczasowego, opóźnionego, w wyniku urazu/obrażeń brzucha w wypadku i może stanowić jedno ze wskazań do jej usunięcia. Powiększenie śledziony może być też objawem urazu i krwiaka podtorebkowego. Podział splenomegalii zawiera się w pięciostopniowej klasyfikacji WHO.

Hipersplenizm czyli zespół dużej śledziony to stan, w którym splenomegalii towarzyszy niedokrwistość i/lub leukopenia i/lub trombocytopenia.

Splenomegalia – przyczyny i objawy

Powiększona śledziona powoduje ból i uczucie rozpierania najczęściej w okolicy podżebrowej lewej i w sródbrzuszu. Powiększeniu śledziony mogą towarzyszyć: ból pleców, zgaga, nudności, wymioty, wybroczyny, utrata masy ciała, zmęczenie, bladość, duszność, podatność na infekcje.

Splenomegalia może towarzyszyć chorobom: nowotworowym, zakaźnym, metabolicznym, immunologicznym, a także spichrzeniowym. Jedną z przyczyn powiększonej śledziony może być marskość wątroby. Często powiększenie śledziony przebiega wspólnie z powiększeniem wątroby – stan ten nazywany jest hepatosplenomegalią.

Najczęściej splenomegalia ma podłoże infekcyjne ale może być tez sygnalizować procesy rozrostowe, głównie nowotwory krwi/szpiku i układu chłonnego (głównie chłoniaki, białaczki, także mielofibroza, ziarnica złośliwa). Do innych przyczyn powiększenia śledziony zaliczamy: choroby zakaźne wirusowe (np. cytomegalia, mononukleoza, zapalenie wątroby), bakteryjne (np. borelioza), pasożytnicze (np. bąblowica), choroby autoimmunologiczne i układowe (np. toczeń rumieniowaty, sarkoidoza), choroby metaboliczne spichrzeniowe (np. choroba Gauchera, Pompego).

Śledziona może być powiększona w przebiegu zakrzepicy żyły wrotnej czy śledzionowej, jak również w przerzutach do śledzionych i pierwotnych nowotworach śledziony. Wśród zmian ogniskowych połowę stanowią zmiany o charakterze łagodnym (najczęściej zawał śledziony). Przerzuty do śledziony występują w ok. 7-8% chorych na nowotwory złośliwe (najczęściej z raka jajnika, macicy, sutka, płuca).

Splenomegalia – diagnostyka i leczenie

Poza badaniem fizykalnym, do diagnostyki splenomegalii wykorzystuje się badania obrazowe takie jak ultrasonografia (USG), tomografia komputerowa (TK) czy rezonans magnetyczny (RM).

w zależności od pierwotnej przyczyny splenomegalii, procedury terapeutyczne skupiają się przede wszystkim na leczeniu choroby podstawowej, w leczeniu niezbędny może być zabieg splenektomii (np. w opornej na leczenie małopłytkowości immunologicznej, ITP).